10. Sınıf Dil ve Anlatım Kitabı Cevapları EKOYAY 2013-2014 (sayfa 144-150)
DESTANSI (EPİK) ANLATIM–FİİL / FİİLİMSİ
SAYFA 144
ÖN HAZIRLIK
2.Destansı metinlerde olağanüstü olaylar ve kişiler anlatılır.
HAZIRLIK
1. “Destan yazmak” sözü, başarılması güç durumların üstesinden gelmek, çok zor bir işi başarmak anlamındadır.
2. Milletlerin hayatında büyük izler bırakan savaş, göç, deprem gibi olayların nesilden nesile aktarılarak anlatıldığı, bu olaylar anlatılırken hayal unsurlarına da yer verilen uzun manzum hikayelerdir.
3. Bu kelimeler bir işi, oluşu, hareketi karşılayan fiillerdir. Fiiller kullanılmadan duyguların anlatılması pek mümkün değildir.
SAYFA 145
2. etkinlik: “İstanbul’un Fethi” adlı şiirdeki tarihî olayı ve kişilerin nasıl anlatıldığını açıklayınız.
İstanbul'un Fethi adlı şiirdeki tarihi olay: Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u kuşatması ve savaş sırasında yaşananlar
Şiirdeki kişiler nasıl anlatılmış? Şiirde kişiler kahraman tipler olarak anlatılmış.
3. etkinlik: “İstanbul’un Fethi” adlı şiirdeki olağanüstü öğeler nelerdir? Bu olağanüstü öğeleri çeşitlerine göre gruplandırınız.
Işıkların oklar gibi fışkırması
Pembe bir bulutun bağrının kanaması
Gök kubbenin velvelelerle dolması
Toprağın altındaki volkanın tutuşması
Etrafa cehennemden alevlerin saçılması
Tunç topların ağzıyla devlerin homurdanması
Bizans tarihinin nurun ışığıyla yıkanması
4. etkinlik: Sınıfınıza getirdiğiniz, İstanbul’un Fethi veya Malazgirt Meydan Savaşı’nı konu alan öğretici metinlerden birini okuyunuz. “İstanbul’un Fethi” ve “Şu Çılgın Türkler” adlı metinlerde tarihî olay ve kişilerin nasıl anlatıldığını öğretici metinlerdeki anlatım biçimiyle karşılaştırınız. Destansı anlatımla oluşturulan metinlerde tarihî olay ve kişilerin nasıl anlatıldığını açıklayınız.
8.etkinlik: “Hayat Ağacı” adlı destandaki olağanüstü özelliklerin neler olduğunu belirtiniz.
Hayat Ağacı adlı metinde yer alan olağanüstülükler:
dünyanın sekiz köşeli olması
ağacın kütüğünün som gümüşten olması
suyun renginin altın gibi parlaması
sudan içenlerin her şeye ermeleri
ağacın zirvesinin göğü delmesi
9. etkinlik: Sınıfa getirdiğiniz ve incelediğiniz metinlerden hareketle destansı anlatımla oluşturulmuş metinlerin ortak özelliklerini belirtiniz.
olağanüstü olay ve kişilere yer verilir.
Fiillerle anlatım ön plandadır.
Tarihi konular, kahramanlık konuları işlenir.
Sözcükler yan ve mecaz anlamlarda kullanılabilir.
Şiir, destan, roman, hikaye, tiyatro gibi türlerde kullanılır.
10. etkinlik: Destansı anlatımla oluşturulmuş metinlerle “Hayat Ağacı” adlı destanı karşılaştırarak aralarındaki ilişkiyi açıklayınız.
Destansı anlatımla oluşturulmuş olan Hayat Ağacı adlı metinde olağanüstülükler vardır. Hayat Ağacı adlı metin diğer metinlere göre daha masalsıdır.
11. etkinlik: “Şu Çılgın Türkler” adlı metnin ilk dört paragrafındaki iş, oluş veya hareket ifade eden sözcükleri bulunuz. Bu sözcüklerin kullanılma nedenlerini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları açıklayınız.
atlandılar, hareket ettiler, geldiler, gerekirdi, anlaşılıyordu, indiler, savrulur, düzeltebilirdik, geliyordu, tut, emir verdi, savunacaksın, tamamlayamadı
12. etkinlik: Aşağıdaki çekimli fiilleri, aldıkları kip ekleri bakımından inceleyiniz. Bu fiillerin hangi kiplere göre çekimlendiğini tabloya yazarak gösteriniz.
“bekleyecekler, söylemiş, saklıyorum, gülelim, tutuşsun, gideriz, baktık, üzülse, bilmeliyiz”
13. etkinlik: “İstanbul’un Fethi” adlı metinde farklı kiplerle çekimlenmiş fiillere örnekler veriniz.
yanıyor, uçar, yıkansın, delinmiş
14. etkinlik: “İstanbul’un Fethi” adlı metnin dördüncü bölümünde yer alan fiillerin şahıs eklerini bularak bu ekleri sınıflandırınız.
gördüm - m (1. tekil şahıs eki)
yıkansın - sın (3. tekil şahıs eki)
uyu --(2. tekil şahıs )
15. etkinlik: “İstanbul’un Fethi” adlı şiirden alınan aşağıdaki dizelerde altı çizili fiilleri bildirdikleri anlamlara göre inceleyiniz. Hangi tür fiillere örnek gösterebileceğini tabloya “X” işareti koyarak gösteriniz.
4. etkinlik: Sınıfınıza getirdiğiniz, İstanbul’un Fethi veya Malazgirt Meydan Savaşı’nı konu alan öğretici metinlerden birini okuyunuz. “İstanbul’un Fethi” ve “Şu Çılgın Türkler” adlı metinlerde tarihî olay ve kişilerin nasıl anlatıldığını öğretici metinlerdeki anlatım biçimiyle karşılaştırınız. Destansı anlatımla oluşturulan metinlerde tarihî olay ve kişilerin nasıl anlatıldığını açıklayınız.
İstanbul'un Fethi ve Şu Çılgın Türkler adlı metinlerde tarihi olay ve kişiler, okuyucuda kahramanlık duygularını coşturacak, okuyucuyu duygulandıracak şekilde aktarılmıştır. Öğretici metinlerde bilgi verme amacı olduğu için aynı coşkuyu, duyguyu öğretici metinlerde göremeyiz.
SAYFA 147
5. Etkinlik:
6.etkinlik: “İstanbul’un Fethi” ve “Şu Çılgın Türkler” adlı metinlerden hareketle hangi edebî türlerde destansı anlatımdan yararlanılabileceğini belirtiniz
5. Etkinlik:
Şiir, roman, hikaye, tiyatro türlerinde destansı anlatım kullanılır.
7. etkinlik: Yaptığınız araştırmadan ve incelediğiniz metinlerden yola çıkarak destansı anlatımda ele alınan konuları gruplandırınız.
7. etkinlik: Yaptığınız araştırmadan ve incelediğiniz metinlerden yola çıkarak destansı anlatımda ele alınan konuları gruplandırınız.
Destansı anlatım tarihi konuların ve kahramanlık konularının anlatımında kullanılır.
SAYFA 148
8.etkinlik: “Hayat Ağacı” adlı destandaki olağanüstü özelliklerin neler olduğunu belirtiniz.
Hayat Ağacı adlı metinde yer alan olağanüstülükler:
dünyanın sekiz köşeli olması
ağacın kütüğünün som gümüşten olması
suyun renginin altın gibi parlaması
sudan içenlerin her şeye ermeleri
ağacın zirvesinin göğü delmesi
9. etkinlik: Sınıfa getirdiğiniz ve incelediğiniz metinlerden hareketle destansı anlatımla oluşturulmuş metinlerin ortak özelliklerini belirtiniz.
olağanüstü olay ve kişilere yer verilir.
Fiillerle anlatım ön plandadır.
Tarihi konular, kahramanlık konuları işlenir.
Sözcükler yan ve mecaz anlamlarda kullanılabilir.
Şiir, destan, roman, hikaye, tiyatro gibi türlerde kullanılır.
10. etkinlik: Destansı anlatımla oluşturulmuş metinlerle “Hayat Ağacı” adlı destanı karşılaştırarak aralarındaki ilişkiyi açıklayınız.
Destansı anlatımla oluşturulmuş olan Hayat Ağacı adlı metinde olağanüstülükler vardır. Hayat Ağacı adlı metin diğer metinlere göre daha masalsıdır.
11. etkinlik: “Şu Çılgın Türkler” adlı metnin ilk dört paragrafındaki iş, oluş veya hareket ifade eden sözcükleri bulunuz. Bu sözcüklerin kullanılma nedenlerini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları açıklayınız.
atlandılar, hareket ettiler, geldiler, gerekirdi, anlaşılıyordu, indiler, savrulur, düzeltebilirdik, geliyordu, tut, emir verdi, savunacaksın, tamamlayamadı
12. etkinlik: Aşağıdaki çekimli fiilleri, aldıkları kip ekleri bakımından inceleyiniz. Bu fiillerin hangi kiplere göre çekimlendiğini tabloya yazarak gösteriniz.
“bekleyecekler, söylemiş, saklıyorum, gülelim, tutuşsun, gideriz, baktık, üzülse, bilmeliyiz”
13. etkinlik: “İstanbul’un Fethi” adlı metinde farklı kiplerle çekimlenmiş fiillere örnekler veriniz.
yanıyor, uçar, yıkansın, delinmiş
14. etkinlik: “İstanbul’un Fethi” adlı metnin dördüncü bölümünde yer alan fiillerin şahıs eklerini bularak bu ekleri sınıflandırınız.
gördüm - m (1. tekil şahıs eki)
yıkansın - sın (3. tekil şahıs eki)
uyu --(2. tekil şahıs )
15. etkinlik: “İstanbul’un Fethi” adlı şiirden alınan aşağıdaki dizelerde altı çizili fiilleri bildirdikleri anlamlara göre inceleyiniz. Hangi tür fiillere örnek gösterebileceğini tabloya “X” işareti koyarak gösteriniz.
SAYFA 149
16. Etkinlik:
17. etkinlik
SAYFA 150
Ek fiil isme gelerek onları yüklem yapar veya fiillere gelerek birleşik zamanlı fiil yapar.
18. Etkinlik:
yürüdüm -(yürümüşüm anlamında - öğrenilen geçmiş zaman anlamında)
hep görüyorum (görürüm anlamında - geniş zaman anlamında)
